آموزش تخصصی الکترونیک تعمیرات موبایل و تبلت

آموزش تخصصی الکترونیک تعمیرات موبایل و تبلت

سر فصل های آموزشی دوره الکترونیک

• آشنایی با الکتریسیته
• رسانایی و دسته بندی اجسام از نظر الکتریسیته
• تعریف مفاهیم پایه
• نسبی بودن اختلاف پتانسیل
• باتری
• جریان مستقیم Dc  - Direct current
• جریان متناوب Ac – Alternating current
• توان p  - power
• مفهوم دیسیبل  db- decibel
• دستگاه های اندازه گیری الکتریکی
• مالتی متر  -  multimeter
• اسیلوسکوپ   Oscilloscope-
• مقاومت Resistor
• خازن – Capacitor
• سلف (سیم پیچ)
• فیلتر ها – Filter
• دیود  Diode
• یکسو سازی توسط دیود
• ترانزیستور Transistor
• ترانزیستور Mosfet
•  مدارات مجتمع  IC – Integrated circuit
• اثر تداخل الکترو مغناطیسی Electromagnetic interference – Emi
• اثر تخلیه الکترواستاتیک ESD -Electrostatic discharge
• سیستم های انالوگ و دیجیتال – قیاسی و رقمی
• اصول سیستم های دیجیتال
• عناصر مداری دیجیتال
• مبدل سیگنال آنالوگ به دیجیتال – ADC
• مبدل سیگنال دیجیتال به آنالوگ DAC-
• پردازش دیجیتالی سیگنال آنالوگ
• قطعات و مشخصات  مداری و سمبل قطعه

آشنایی با قطعات و تست آنها در گوشی های تلفن های همراه

تست سلامت و صحت کارآیی و کارکرد قطعات از اصول اولیه تعمیرات می‌باشد لذا آشنایی و تست قطعات جهت تعویض و عیب‌یابی برای یک تعمیرکار ضروری است. لذا قطعات اصلی بکار رفته در موبایل بایستی مورد شناخت و بازبینی توسط تکنسین قرار گیرد. این قطعات شامل: مقاومت- خازن- سلف- دیود- LED- ترانزیستور- میکروفون- بلندگو- بازر زنگ- ویبراتور- رگولاتور- باتری بکاپ - کلید پاور- آنتن و... می‌باشند.

مقاومت (Resistor) 

مقاومت ها که با حرفR و  معرف رزیستانس (مقاومت) می‌باشد می‌نویسند. این قطعه در مدار سر راه الکترون‌ها قرار گرفته و باعث می‌شود الکترونهای کمتری عبور کند به عبارتی در مقابل عبور الکترون‌ها از خود مقاومت نشان می‌دهد به همین خاطر به نام مقاومت موسوم شده اند.  (به طور کلی باعث افت ولتاژ در مدار ) به طور کلی وظیفة مقاومت‌ها کم کردن ولتاژ و جریان می‌باشد که البته بعضی از مقاومت‌ها به عنوان فیوز در مدار مورد استفاده قرار می‌گیرند که به مقاومت فیوزی معروفند. مقاومت‌ها در موبایل به رنگ‌های مشکی آبی و سبز یافت می‌شوند. مقاومت‌های فیوزی موبایل نیز به رنگ مشکی و کمی بزرگتر از سری مقاومت‌های معمولی و به لحاظ ارتفاع کمی پائین‌تر از بقیه مقاومت‌ها هستند این نوع مقاومت از یک سیم بسیار باریک که در صورت عبور جریان زیاد می‌سوزد تشکیل شده است رنج مقاومت فیوزی معمولاً پائین است. 

تست مقاومت 

جهت تست مقاومت‌ها از مولتی‌متر دیجیتال استفاده می‌شود. که سلکتور مولتی‌متر دیجیتال را بر روی رنج  k 200 اهم تنظیم کرده و از مولتی‌متر به عنوان اهمتر استفاده می‌کنیم سپس دو سر پراپ اهمتر را بر روی دو پایه مقاومت قرار داده مقدار اهم نشان داده شده را یادداشت کرده حال دو سر پراپ را عوض کرده و اهم مقاومت را گرفته چنانچه مقدار اهم نمایشی از هر دو طرف یکسان باشد مقاومت سالم است در غیر اینصورت مقاومت مورد نظر معیوب است و می‌بایست تعویض شود. این قطعه توسط هیتر قابل تعویض می‌باشد.

خازن (Capacitor) ها 

خازن‌ها با حرف C (کپسیتور) مشخص می‌شوند. خازن‌ها در موبایل به جهت: 1-ذخیره کردن جریان یا ولتاژ 2- محافظت قطعات دیگر 3- نویز گیر 4- فیلتر و.... مورد استفاده قرار می‌گیرند. خازن‌های بکار رفته در موبایل معمولاً از دو نوع سرامیکی و یا تانتالیومی می‌باشند خازن ها بر روی برد های موبایل به رنگ‌های زرد، قهوه‌ای کم‌رنگ، قرمز پررنگ و خاکستری یافت می‌شوند. خازن‌های قهوه‌ای رنگ یا قرمز پررنگ از نوع سرامیکی می باشند که قطب ندارند (پایة مثبت و منفی ندارند) خازن‌های زرد رنگ که با یک نوار قهوه‌ای مشاهده می‌شود از نوع تانتالیومی می‌باشند این نوع خازن دارای قطب مثبت و منفی می‌باشد که نوار قهوه‌ای رنگ معرف قطب مثبت خازن می‌باشد در سری گوشی‌های سامسونگ خازن تانتالیومی قرمزرنگ می‌باشد که پایة مثبت آن بوسیلة زائده‌ای مشخص شده است.  تست خازن سرامیکی: با استفاده از مولتی‌متر، سلکتور مولتی متر را بر روی تست بازر (بوق) قرار داده سپس پراپهای مولتی‌متر را به دو سر پایه‌های خازن (فرقی ندارد) قرار داده در صورتیکه بوق نزند خازن سالم است.  تست خازن تانتالیومی: جهت تست این نوع خازن‌ها مولتی‌متر را بر روی رنج تست بازر (بوق) قرار داده سپس پراپ مثبت (قرمز) و پراپ منفی (مشکی) مولتی‌متر را به پایه‌های مثبت و منفی خازن می‌زنیم در صورت سلامت خازن ابتدا عدد 1 را نشان داده و رو به افزایش می‌رود پس از مدت کوتاهی مجدد بر روی عدد 1 قفل می‌شود. در واقع این تست بر اساس شارژ و دشارژ خازن انجام میشود. توجه: چنانچه در تست خازن تانتالیومی عدد نمایش داده شده بر روی عدد 1 قفل شود خازن خراب است و باید تعویض شود. خرابی این خازن‌ها نکته: از آنجائیکه بیشتر خازن های تانتالیومی در مدارات به عنوان نویزگیر و فیلتر استفاده می‌شوند (مثلاً در مدارات پاور و صوت) خرابی این خازن‌ها باعث ایجاد نویز در اسپیکر و یا میکروفن هنگام مکالمه میشودکه می‌بایست تعویض شوند. 

سلف ها (Self) 

این قطعه با حرف L نمایش داده می‌شود. سلف در واقع یک نوع سیم پیچ است که در مدارات موبایل به جهت محافظت مدار در برابر ولتاژ و جریان زیاد و در مدارات فیلتر و نویزگیر استفاده می‌شود. باید توجه داشت که عبور جریان زیاد باعث قطع سلف می‌شود. این قطعه نیز به عنوان عاملی مقاوم در برابر نوسانات شدید جریان و ولتاژ در مداراتی همانند مدار شارژ، مدار پاور و... استفاده می‌شود. سلف‌ها بر روی مادربرد موبایل به یکی از سه رنگ مشکی- آبی و سفید یافت می‌شوند.  تست سلف  ها جهت تست سلف می‌توان سلکتور مولتی‌متر را بر روی تست بازر (بوق) قرار داد. حال چنانچه دو سر پراپ مولتی‌متر را به دو سر پایه‌های سلف قرار دهید می‌بایست صدای بوق شنیده شود به عبارتی سلف هدایت کند و راه بدهد. در غیر اینصورت سلف خراب است و می‌بایست تعویض شود.

دیود (Diode) 

قطعه‌ایست دو پایه دارای پایة مثبت و منفی، پایة مثبت آند و پایة منفی کاتد نامیده می‌شود. دیودها به رنگ مشکی و کمی بزرگتر از مقاومت در مدارات موبایل یافت می‌شوند. دیودها به عنوان قطعة قطب‌دار دارای پایة مثبت آند و پایة منفی کاتد می‌باشند که پایة کاتد بوسیلة نوار سفید رنگی مشخص شده است.  دیودها در سیستم موبایل بسته به نوعشان به عنوان : یکسوساز،سوئیچ وکلید،تثبیت کننده ولتاژ، رفع نوسانات ولتاژ،محافظ قطعات دیگر در برابر جریان و ولتاژ بالا و ... استفاده می شوند. انواع مختلفی از دیودها مثل: دیود معمولی (یکسوساز)، دیودهای محافظ (بسته دیودی 5 پایه)، دیود نورانی (LED) ، دیود خازنی (واریکاپ) ، دیود زنر (دیود تثبیت کنندة ولتاژ) ، دیود شاتکی( سوییچ) و... در مدارات موبایل کاربرد دارند.  تست دیودها مولتی‌متر دیجیتال رنجی برای تست دیود دارد کافیست پراپ‌های مولتی‌متر را به دو پایة دیود متصل کنیم از یک طرف عددی مابین 1000 تا 100 نمایش داده می‌شود و از طرف دیگر با تعویض پراپ‌های مولتی‌متر نمایش عدد نداریم و عدد 1 روی LCD مولتی‌متر نمایان می‌شود به عبارتی در تست دیود پایه‌های دیود از یک طرف هدایت می‌کند و از طرف دیگر هدایت نمی‌کند

ترانزیستور ها (Transsistor)

ترازیستور قطعه‌ایست سه پایه که پایه‌های آن بیس (B)، امیتر (E) و کلکتور (C) می‌باشند. ترانزیستور در نقشه های موبایل با حرف اختصاری Q یا V نمایش داده می‌شود. ترانزیستورها دو نوع هستند ترانزیستور منفی ) ( و ترانزیستور مثبت (pnp) البته ترانزیستور منفی کابرد بیشتری دارد در اینحالت جهت تشخیص نوع ترانزیستور چنانچه دو سیم منفی به هم راه بدهد ترانزیستور منفی است و اگر دو سیم مثبت به هم راه بدهد تزانزیستور مثبت است.  تشخیص ترانزیستور ها : ترانزیستورها معمولا به رنگ مشکی و دارای سه پایه می باشند البته بعضی از ترانزیستورها چهار پایه دارند که در این حالت پایه چهارم برای دفع نویز و خنک شدن ترانزیستور می باشد. لازم به تذکر است که این قطعه را به کمک تست دیود مولتی متر میتوان از سایر قطعات مشابه تشخیص داد. ازجمله علل نقص و خرابی ترانزیستورهای مدار میتوان: سولفاته و ایجاد امپدانس در مدار ، ولتاژ بالا، لحیم سردی قطعه، رطوبت و آبخوردگی گوشی را نام برد. ترانزیستورها کاربردهای مختلفی در مدارات الکترونیکی و سیستم موبایل دارند از جمله به عنوان: سوئیچ کننده ، تقویت کننده ، راه انداز (درایور) ، اختلاف فاز دهنده و ... استفاده می شوند. معمولا ترانزیستورهایی که به عنوان تقویت کننده در مدارات موبایل قرار می گیرند داخل آی سی هستند و کمتر به عنوان یک قطعه جدا در برد موبایل یافت میشوند اما به ترانزیستورهایی که به عنوان سوئیچینگ(کلیدزنی) و درایور در برد به صورت یک قطعه مجزا استفاده می شوند زیاد برخورد خواهید کرد مثل: ترانزیستورهای درایور LED ها و درایور ویبراتورها.

تست ترانزیستورها : برای تشخیص پایه‌های ترانزیستور باید توجه داشت پایة بیس به عنوان پایة ثابت به دو پایة دیگر هدایت می‌کند پس پایه‌ای که به دو پایة دیگر راه بدهد بیس است برای تشخیص امیتر و کلکتور می‌بایست اهم پایة بیس را نسبت دو پایة دیگر اندازه‌گیری کرد در اینصورت هر پایه که اهمش بیشتر باشد امیتر است مسلم پایه دیگر کلکتور می‌باشد. (اهم نمایشی بین 100 تا 950 می‌باشد) برای این منظور مولتی متر را در حالت تست دیود قرار داده یکی از پایه ها را نسبت به دو پایه دیگر تست میکنیم هرکدام از پایه ها نسبت به دو پایه دیگر هدایت کرد و عدد نشان داد آن پایه بیس (B) است واز دو پایه دیگر هر کدام که نسبت به پایه بیس عدد بیشتری نشان داد امیتر (E) و دیگری کلکتور (C)است. پایه ثابت: Base رنج بزرگتر: Emiter رنج کوچکتر: Colector بعد از تشخیص پایه‌ها جهت تست ترانزیستور چنانچه بیس به دو پایه کلکتور و امیتر راه بدهد و نمایش اهم داشته باشد ترانزیستور سالم است در غیر اینصورت خراب است و باید تعویض شود. در تست ترانزیستور چنانچه اهم نمایشی مابین هر 3 پایه یکسان بود آن ترانزیستور نیز معیوب است.

قابل توجه تعمیرکاران گرامی

محافظت در برابر ESD الکتریسته ساکن :

برای اینکه حین کار با قطعات الکترونیکی، پدیده ESD موجب آسیب دیدن آنها نشود، ابزارها و وسایلی موجود می باشد  که می‌تـوانید آنـها را به کار گیرید و مطمئن شوید  و بهترین راهکاری موجود می باشند .

1- مچ‌بند ضد الکتریسیته ساکن همان‌طور که از اسمش پیداست همانند یک مچ‌بند دور دست بسته می‌شود و سیم آن به زمین متصل می‌شود. به عنوان مثال به زمین پریز برق (که البته در ایران معمولاً وجود ندارد!) یا به بخش رنگ نشده بدنه دستگاه وصل می‌شود. این سیم که مانند یک مقاومت یک مگا اهمی عمل می‌کند، الکتریسیته ساکن بدن را به طور دائم و تدریجی تخلیه می‌کند و می‌توانید با خیالی راحت روی اجزای موجود در دستگاه کار کنید.

2- پا‌بند ضد الکتریسیته ساکن شبیه به مچ‌بند است با این تفاوت که دور مچ پا یا قوزک پا بسته می‌شود. به این ترتیب هر دو دست آزاد هستند و برخلاف مچ‌بند، حین کار روی سیستم، سیم زمین متصل به آن ایجاد مزاحمت نمی‌کند.

3- کف پوش ضد الکتریسیته ساکن بـرای آنـهایی که با داشـتن مـچ‌بند دور دسـت یا قـوزک بنـد دور پایشان نـمی‌توانند به راحـتی کار کنـنـد و یا احساس خوشایندی ندارند، استفاده از کف پوش ضد الکتریسیته ساکن می‌تواند انتخاب مناسبی باشد. کف پوش ضد الکتریسیته ساکن را به مثابه یک فضای کاری ضد الکتریسیته، چیزی شبیه به یک قطعه موکت یا زیرانداز تصور کنید که فرد روی آن قرار می‌گیرد و روی سیستم کار می‌کند. همانند مچ‌بند، کف پوش نیز دارای سیمی است که به همان طریق به زمین وصل می‌شود.

4- اسـپری ضد الکتریسیته ساکن ابزاری دیگر جهت برطرف کردن تاثیرات ESD است. قبل از شروع به کار، لباسـتان را اسـپری می‌کنید و بـعد کار بر روی قطعات الکترونیکی را آغاز می‌کنید. اطمینان خاطر این روش نـسبت بـه دو حالـت قـبل کمتر است؛ چـرا که دوام برخی از اسپری‌ها کم بوده و ممکن است حین کار تاثیر آنها از بین برود.

5- کیسه‌های ضد الکتریسیته ساکن برای جابه‌جایی قطعات الکترونیکی حتماً لازم است آنها را در این کیسه‌های پلاسـتیکی خاص قرار دهید که در حین جابه‌جایی و حرکت از گزند ESD درامان باشند. این کیسه‌های پلاستیکی نـسبتاً ضـخیم هـستند و در نمونه‌های متنوعی تولید می‌شوند. مـدل‌هایی که نقره‌ای رنگ هـستند برای نـگهداری و حمل دیسک سخت استفاده می‌شوند و انواعی دیگر که تیره‌ رنگ یا خاکستری هستند و روی آنـها عبارت ضد الکتریسیته ذکر شـده است، برای RAM و کارت‌های توسعه استفاده می‌شوند.

 6- قلم‌ مـوهای ضد الکتریسیته ساکن این قلم‌مـوها برای تمیز کردن قطعات الکترونیکی استفاده می‌شـوند و در انـدازه‌های مـختلف و مـدل‌هایی با سـر گـرد (round) و یا تـخت (flat) ساخـتـه می‌شـوند. جنس سر این قلم‌موها به گونه‌ایست که الکتریسیته ساکن تولید نمی‌کنند.

 مراقب باشید که اگر هیچ یک از این وسایل و امکانات را در اختیار ندارید، تکلیف چیست؟

در این چنین شرایطی  با دست زدن به لوله فلزی شیرآب، اشیا فلزی نزدیک که با زمین در ارتباط هستند یا قسمت رنگ نشده داخل جعبه فلزی دستگاه، مقدار زیادی از بار الکتریکی را تخلیه می‌کند. اما در ادامه کار نیز گهگاهی این عمل را باید انجام دهید.